اطلاعیه !
فرم عضویت در باشگاه مخاطبان





شوکران جهل
شمارۀ سوم و چهارم نقدنامه علوم انسانی - بهمن و اسفند 1402


۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۳   1044  7  0 نقدنامه

در روزگاری که فعالیتِ علمی و فلسفی می‌تواند بی‌تفاوت به وضعِ انسان درجریان باشد، دورخیز برای ایستادن در چشم‌اندازی که سده‌های متمادی از عمر انسان را دربربگیرد، شاید بیهوده جلوه کند. بی‌تفاوتی انسان را ضعیف می‌کند و به‌ناچار از پای می‌نشاند و امتدادِ نگاهش را از او می‌ستاند، چنانکه انسان دیگر نه دانشمند می‌تواند باشند و نه فیلسوف. بی‌رمقیِ انسان همانا کوچک شدن جهانی‌ست که بدان تن می‌دهد. بی‌سبب نیست که انسان‌های بزرگ را انسان‌های «جهان‌تاریخی» نامیده‌اند. البته پرواضح است که مقصود ما مطالعاتِ تاریخی نیست، چراکه در زمانه‌ی ما تاریخ نیز به‌تبع انسان از رمق افتاده است و در پیشگاه آن حساب پس‌دادنی درکار نیست.

توجه به نیکُلاس کوزانوس، این شخصیتِ انتقالی در گذار از سده‌های میانه به عصر جدید، می‌تواند گشودنِ امکان تازه‌ای برای اندیشه‌ی ما باشد. تجربه‌ی کوزانوس علاوه بر اینکه بیانگر سهم تاثیر به‌سزای او در شکل‌گیری عصرجدید است، اما سویه‌ی مهم‌تر دیگری نیز دارد. کوزانوس، همان‌طورکه خودش نیز از مکاشفه‌اش سخن به‌میان می‌آورد، متاثر از جان تازه‌ای است که در اواخر قرون‌وسطی شروع به بالیدن کرده و با سقوط قسطنطیه به اوج خود رسیده است. نزد کوزانوس، انسانِ جدیدی سربرمی‌آورد که جهانِ نامتناهی را وطن خویش می‌پندارد، حتی اگر استقبال از نامتناهی به‌قیمتِ پاپس‌کشیدن حقیقت و سرکشیدنِ جهل برای او باشد.

شمارۀ سوم و چهارم نقدنامه علوم انسانی با دبیری علمی علیرضا شفاه و امیرحسین صنایعی و به همت گروه مطالعاتِ علم و فناوری شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی تولید شده است. در این شماره علاوه بر برگردانِ دو قطعه از آثار کوزانوس به زبان فارسی، دربارۀ نقش این فیلسوف در تاریخ اندیشه با آقای دکتر سیدمحمدرضا بهشتی استاد فلسفه دانشگاه تهران و نیز آقای دکتر یوهانس هُف استاد فلسفه دانشگاه اینسبروک گفت‌وگویی انجام داده‌ایم. همچنین برای نیل به آنچه که پیش‌تر گفته شد، در دو فصل ِعلم و الهیات کوشیده‌ایم تا عکس‌العمل و مشارکت کوزانوس در آغاز تکوین عصر جدید را در عرصه‌های گوناگون بیان کنیم. در فصل نخست به موضوعاتی همچون مثلثِ انسان، جهان و خدا در اندیشۀ کوزانوس، اندازه‌گیری و ریاضیات نزد کوزانوس و نیز نسبت او و لایب‌نتیس پرداخته‌ایم. سپس در فصل بعد، به‌سراغ مقاله‌ای از گادامر تحت عنوان «کوزانوس و امر حاضر» رفته‌ایم، همچنین برای درک تحول اندیشه‌ی ریاضیاتیِ کوزانوس در بسترِ الهیاتِ مسیحی دو مقاله وجود دارد. در پایان این نشریه، قطعه‌ای از «مانیفستِ اومانیسم» پیکو دلامراندولا و قطعه‌ای از رساله «گفت‌وگویی عامیانه برای شناخت روح شاعری» اثر جیوردانو برونو را به‌عنوان متون همنوا انتخاب کرده‌ایم تا مسیرِ پرسش را پس از کوزانوس نیز پیگیری کنیم. 

برای تهیه این شماره، می‌توانید با پرکردن این فرم، سفارش خود را ثبت و با پست رایگان دریافت نمایید. همچنین می‌توانید با حضور در نمایشگاه کتاب، غرفه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، علاوه بر امکان خرید شماره‌های پیشین نقدنامه، شماره یکم و شماره دوم، شماره جدید را خریداری نمایید.

تمامی شماره‌های نقدنامه در ایام نمایشگاه کتاب با بیست‌درصد تخفیف به فروش می‌رسد.


دبیر علمی شمارۀ یکم و دوم علم و فناوری:

علیرضا شفاه و امیرحسین صنایعی


سرمقاله | 9
شوکران جهل
دیدار با اندیشۀ نیکلاس کوزانوس در آینۀ آثارش
علیرضا شفاه

 

پیشگفتار | 21
خیره در خیره
تمهیدی برای جولان کنجکاویِ جدید
امیرحسین صنایعی

 

مقدمه | 35
آستانه‌نشین عصر جدید
مقدمه‌ای جامع بر نقش کوزانوس در علم و فلسفۀ جدید
درموت موران
ترجمۀ امیرحسین صنایعی

 

متن | 73
دربارۀ حدس‌ها: فصل انسان
بند  140 تا 145 رسالۀ دربارۀ حدس‌ها
ترجمۀ امیرمحمد ذاکری

 

متن | 79  
مرد عامی: درباب ذهن
فصل چهارم و ششم از رسالۀ مرد عامی: در باب ذهن
اشاره و ترجمه از زهرا عبدالهی

 

فصل یکم: علم

 

درسنامه | 107
ریاضیات، آینۀ ذهن انسان
گزیده‌ای از کتاب فلسفه در دورۀ تجدید حیات فرهنگی غرب
کریم مجتهدی
با اشاره‌ای از امیرحسین فرخ‌زاده

 

درسنامه | 95
اندازه‌گیری شگفت‌انگیز بود
درسگفتار دکتر بهشتی در باب مسئلۀ وحدت و کثرت نزد کوزانوس
سیدمحمدرضا حسینی بهشتی
با اشاره‌ای از امیرحسین صنایعی

 

بازخوانی | 121
انسان، مجرای جهان و مجلای خدا
خوانشی از طرح انسان در اندیشۀ نیکلاس کوزایی
مبتنی بر بخش چهاردهم کتاب دربارۀ حدس‌ها
زهرا عبدالهی
سیدحسن حسینی

 

بازخوانی | 133
این جهانِ سرشار
نیکلاسِ کوزایی و اصل تمایزناپذیری لایب‌نیتس
توماس.پی.مک‌تایگه
ترجمۀ محسن به‌خوی

 

فصل دوم: الهیات

 

بازخوانی | 157
کوزانوس و امر حاضر
نیکلاس کوزایی کشف دیرآیند آگاهی تاریخی مدرن
هانس گئورگ گادامر
ترجمۀ سیدمحمدحسین صاحب‌فصول
مقابله با متن آلمانی از وحید احمدی

 

بازخوانی | 175
یک، ده، صد، هزار
دربارۀ چند موضوع مهم در الهیاتِ ریاضیاتی
عادل مشایخی

 

بازخوانی | 193
از سکوت سلبی تا سخن سنجیده
تأملی در باب نسبت شمایل‌های مسیحی و هندسه در برخی آثار کوزانوس
دیوید آلبرتسون
ترجمۀ علی عباسی

 

هم‌نوا | 237
غریبه مثل خدا
قطعات ابتدایی خطابه‌ای در باب حیثیت آدمی
جیووانی پیکو  دلا مراندولا
ترجمۀ امید ظریفی

 

هم‌نوا | 243
گوش‌های تیز، مغزهای کُند
قطعه‌ای از رسالۀ گفت‌وگویی عامیانه برای شناخت روح هنر شاعری
جیوردانو برونو
اشاره و ترجمه از فریده مهدوی دامغانی

 

خاتمه

 

گفت‌وگو | 257
پلکان نامتناهی
با کوزانوس، ریاضیات پلکانِ درکِ نامتناهی شد
گفت‌وگو با سید محمدرضا حسینی بهشتی
اشاره و مصاحبه از امیرحسین صنایعی

 

گفت‌وگو | 279
چشم خداوار فناوری
در اندیشۀ کوزانوس انسان شریک خلاقیت جهان است
گفت‌وگو با یوهانس هوف
اشاره و مصاحبه از وحید احمدی
ترجمۀ  امیرحسین فرخ‌زاده

 

وقایع‌نگاری | 303
در زمانۀ سقوط
رویدادنگاری حوادث و آثار کوزانوس
پیش و پس از سقوط قسطنطنیه
موریمیچی واتانابه


 

علم و فناوری کوزانوس شوکران جهل
دیدگاهتان را بنویسید
نام

ایمیل

متن پیام ارسـال دیدگـاه
دیدگاه
در محاصرۀ ناملت‌ها
فلسطین، مسئله‌ای مربوط به سیاست داخلی است
اباصالح تقی‌زاده طبری   
دولتی که ملی باشد در پی جغرافیای مستقل خود می‌رود و چگونه می‌تواند با اسرائیل که موجودیتی مجعول و وابسته است و همچون ویروسی به اینجا و آنجا سرایت می‌کند، بسازد؟ اگر اسرائیل رسمیت یابد، هیچ دولت ملی در منطقۀ ما نمی‌تواند مطمئن به رسمیت خود باشد. به همین جهت است که مسئلۀ فلسطین، لااقل در منطقۀ سرنوشت‌ساز غرب آسیا، مسئله‌ای مربوط به سیاست خارجی کشورها نیست؛ هر موضعی در قبال اسرائیل مستقیما مربوط به موضع کشورها دربارۀ مردم خویش است.


سرمقاله
مشارکت ناامید
بدون تشکل‌یابی نیروهای مولد، نیروی انقلابیِ وفاداران جمهوری اسلامی به مصرف می‌رسد
محمدرضا هدایتی    سیدعلی کشفی   
فقدان گفتارهای سیاسی مؤثر و قدرتمند و کادر رهبری قابل‌اعتماد در این شرایط، می‌تواند سرنوشت متفاوتی برای این نیروها رقم بزند؛ سرنوشتی که یا نیروی ایجادشده را سرخورده‌تر می‌کند و فرومی‌نشاند یا آن را در جهاتی مغایر با منافع و قدرت ملی ایران به مصرف رساند. در این میان، شکل‌گیری تشکلی از نیروهای سیاسیِ مولّد که بتواند واجد گفتاری قدرتمند و امیدآفرین و کادر رهبری منسجم باشد، ضروری به نظر می‌رسد.


سرمقاله
جغرافیای ضعیف
سیاست همسایگی نمی‌تواند صرفا پیگیری منافع باشد
علیرضا شفاه   
چین قطعا باید در اولویت بالای همکاری‌های اقتصادی ایران قرار بگیرد اما نمی‌‌تواند سیاست همسایگی دولت آقای رئیسی را تضمین کند. چین کشوری آرام است و اقتصادی جهانی دارد. اقتضای سیاست خارجی چین این است که از جنگ‌های نیابتی ایران و عربستان جلوگیری کند اما اگر بنا باشد ثبات اقتصادی جامعۀ ایران منجر به قدرت‌نمایی‌ها و تنش‌های تازه‌ای در منطقه شود، قطعا چین ضامن فعالیت‌های اقتصادی‌ای نمی‌شود که به چنان نتیجه‌ای منجر شود. در ذیل همین محاسبه است که چین ذیل مزایایی که به این منطقه می‌بخشد مراقبت می‌کند که روی زمین لغزنده و پرفتنۀ آن پیراهن‌آلوده نشود. آیا ما می‌توانیم خودمان را به‌عنوان برندۀ مطلق منطقه معرفی کنیم و همۀ امنیت آن را تضمین نماییم؟





موسسه علم و سیاست اشراق
شماره تماس : 77136607-021


عضویت در باشگاه مخاطبین

اینکه چیزها از نام و تصویر خود سوا می‌افتند، زندگی را پر از هیاهو کرده است و این هیاهو با این عهد مدرسه که «هر چیزی خودش است» و خیانت نمی‌ورزد، نمی‌خواند. مدرسه آرام است و این آرامش بخشی از عهد و ادعای مدرسه است. هیاهو در مدرسه به معنای ناتوانی مدرسه در نامگذاری چیزها است؛ به این معناست که چیزها می‌خواهند از آنچه هستند فرا بروند. آنجا که می‌توان دانست از هر چیز چه انتظاری می‌توان داشت، دعوا و هیاهویی نیست، نظم حاکم است و هر چیز بر جای خویش است. اما اگر هرچیز حقیقتاً بر جای خود بود و از آنچه هست تخطی نداشت، دیگر چه نیازی به مدرسه بود؟ اگر خیانتی ممکن نبود مدرسه می‌خواست چه چیزی را بر عهده بگیرد. اگر حقیقت نامی دارد، از آن روست که امکان ناراستی در جهان هست. نام چنانکه گفتیم خود عهد است و عهد نگه داشت است و نگه داشت آنجا معنا دارد که چیزها از جای خود خارج شوند.

(تمام حقوق متعلق به موسسه علم و سیاست اشراق است)